178 mld złotych wartości dodanej dla polskiej gospodarki, spadek emisji CO2 o ok. 102 mln ton rocznie, ponad 100 tysięcy nowych miejsc pracy. Polska gospodarka osiągnie szereg korzyści makroekonomicznych, jeśli tylko polski rząd podejmie działania usprawniające powstawanie morskich farm wiatrowych. Uproszczenie permittingu czy rewizja PZPPOM to tylko niektóre z koniecznych działań dla offshore. Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej podczas Konferencji Offshore Wind Poland 2023 wskazało niezbędne i konkretne zmiany dla władzy do wdrożenia w trybie pilnym.

Światowy rynek offshore przyśpiesza, a Polska nie pozostaje w tyle. Korzyści gospodarcze, nowe miejsca pracy i rozwój local content są w zasięgu ręki – jednak bez silnego wsparcia regulacyjnego nie uda się zrealizować najlepszego scenariusza rozwoju. Priorytetem nowego rządu po wyborach powinno być wsparcie morskiej energetyki wiatrowej. W perspektywie dekady, dzięki MFW Polska może zyskać 178 mld złotych wartości dodanej dla gospodarki, spadek emisji CO2 o ok. 102 mln ton rocznie oraz możliwe dochody przedsiębiorstw w fazie budowy – ok. 81 mld zł. Działalność firm z sektora, szczególnie w regionie Pomorza, to stworzenie ponad 100 tysięcy nowych miejsc pracy.

Należy mieć także na uwadze oszczędności z tytułu braku konieczności zakupu uprawnień do emisji CO2 w wysokości ok. 67 mld zł oraz oszczędność ok. 47 mln ton węgla kamiennego rocznie. Jeśli całkowity potencjał Bałtyku zostanie wykorzystany, morska energetyka wiatrowa mogłaby zaspokajać nawet 57% całkowitego zapotrzebowania na energię elektryczną w Polsce, do czego nowa władza powinna dążyć. Aby te ambitne cele zostały zrealizowane należy zdynamizować wzrost mocy zainstalowanej w offshore poprzez większą przewidywalność i szybsze wydawanie pozwoleń.

– PSEW, pozostając w nieustannym dialogu z firmami członkowskimi oraz pozostałymi uczestnikami branży offshore, zidentyfikowało czynniki hamujące dynamiczny rozwój morskich farm wiatrowych na polskiej części Bałtyku. Wskazaliśmy najpilniejsze potrzeby z którymi borykają się projekty I fazy lub tych, które będą dotyczyć projektów II i III fazy. Nasze rekomendacje to drogowskaz dla nowego rządu, by decydenci skierowali swoją uwagę na wielkoskalowe źródło zielonej energii, które jest na wyciągnięcie ręki – podkreśla Janusz Gajowiecki, prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej.

Pilne zmiany dla rozwoju offshore

Jedną z kluczowych kwestii jest rewizja Planu Zagospodarowania Przestrzennego Polskich Obszarów Morskich (PZPPOM) w celu inwentaryzacji obszarów morskich pod kątem możliwości wyznaczenia nowych lokalizacji morskich farm wiatrowych. Szczegółowa analiza istniejących ograniczeń przestrzennych i środowiskowych, przeprowadzona przez PSEW w 2022 r. pokazuje, że pełny potencjał MEW wynosi 33 GW, przy oczekiwanej średniej rocznej produkcji energii na poziomie 130 TWh. Kwestia rozszerzenia Planu o nowe obszary jest polityczna i wymaga impulsu – w postaci odpowiednich zapisów w obecnie aktualizowanej Polityce Energetycznej Polski oraz w polskim prawie.

Sektor offshore w Polsce rozwija się dynamiczne, dlatego PSEW proponuje dokonywanie rewizji Planu co najmniej raz na 5 lat, zamiast – jak dotychczas – co 10 lat. Pozwoli to dostosować strategię energetyczną państwa do otoczenia makroekonomicznego, klimatycznego i technologicznego. Zaproponowano także skrócenie niektórych terminów ustawowych oraz ograniczenie konieczności przeprowadzenia strategicznej OOŚ w przypadku mało znaczących zmian planu.

Kolejnym zasadniczym elementem wymagającym zmiany jest konieczność stworzenia rozwiązań legislacyjnych dotyczących lokalizowania infrastruktury przesyłowej na morzu. Z uwagi na wydane nowe PSZW i fakt, że na Morzu Bałtyckim realizowane będą nowe projekty offshore, nie do uniknięcia będzie krzyżowanie lub nakładanie się kabli podmorskich, stanowiących elementy morskich farm wiatrowych albo wyprowadzenia mocy z różnych morskich farm wiatrowych. W kolejnym etapie niezbędne będzie stosowanie standardów międzynarodowych lub ich odpowiedników (stworzenie dokumentu na użytek polskiego Morza Bałtyckiego) do przecinania się kabli i umów crossingowych między inwestorami.

PSEW dostrzega także potrzebę wprowadzenia większej elastyczności w procesie realizacji projektów morskich farm wiatrowych, poprzez m.in. możliwość mikroprzesunięcia lokalizacji turbiny (do 50m) bez konieczności zmiany pozyskanych wcześniej zgód i pozwoleń (wyłącznie zgłoszenie takiej zmiany), umożliwienie realizacji prac przygotowawczych do MFW przed uzyskaniem pozwolenia na budowę czy ograniczenie możliwości wprowadzenia dodatkowych obowiązków nie wynikających z przepisów prawa w procesie opiniowanie wniosku o PSZW. Dużym ułatwieniem byłoby także dostosowanie istniejących regulacji do przypadków etapowania budowy morskich farm, które może okazać się nieuniknione biorąc pod uwagę sezonowość prac na morzu, a także dostosowanie terminów ważności pozwoleń i zgód do realiów realizacji inwestycji w MFW w Polsce.

Podczas Konferencji Offshore Wind Poland wybrzmiała także potrzeba usankcjonowania możliwości sprzedaży energii z MFW przed końcowym odbiorem całej farmy, by zminimalizować ryzyko po stronie inwestorów. Zdaniem PSEW sprzedaż energii w okresie rozruchu technologicznego jest dopuszczalna po złożeniu wniosku koncesyjnego w określonym przedziale czasowym przez wytwórcę.

Postęp technologiczny w sektorze MEW i technologiach wodorowych wymaga zaktualizowania obecnych regulacji w celu umożliwienia przyłączania magazynów energii, elektrolizerów lub paneli fotowoltaicznych do morskich farm wiatrowych bez utraty prawa do wsparcia. Technologie te mogą wspierać rozwój morskiej energetyki wiatrowej, zapewniając większą stabilność działania oraz pozwolą na pełne wykorzystanie energii produkowanej z wiatru również w sytuacjach, gdy podaż energii będzie przekraczała bieżące zapotrzebowanie w KSE.

PSEW identyfikuje również wiele innych obszarów, w których niezbędne jest dostosowanie istniejących regulacji do realiów inwestycyjnych w naszym kraju. Są to m.in. zmiany dotyczące czasu pracy na morzu i w bazach serwisowych na lądzie, wprowadzenia definicji personelu przemysłowego do obsługi MFW (w zgodzie z najnowszymi zmianami w konwencji SOLAS i kodeksem IP), zdefiniowanie żeglugi serwisowej czy doprecyzowanie przepisów dotyczących oznakowania MFW.

Myśląc o II fazie rozwoju należałoby się także przyjrzeć procesowi pozyskiwania pozwoleń środowiskowych i wymaganiom wynikającym z prawa geologicznego, a także niezbędnym do wykonania ekspertyzom technicznym oraz zoptymalizować wymagania techniczne dla zespołu urządzeń do wyprowadzania mocy z MFW.

Pierwszy pakiet legislacyjny PSEW obejmuje zmianę 9 aktów prawnych, w tym ustawy offshore, ustawy o obszarach morskich czy specustawy przesyłowej.